Έχω μόνο έναν στόχο: να μεταδώσω ένα κλάσμα της σημασίας της λέξης τώρα
- Φριτς Περλς (1969)
Η θεραπεία Gestalt είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που εστιάζει στην ενίσχυση της συνείδησης του ατόμου και στον τρόπο με τον οποίο αλληλοεπιδρά με το περιβάλλον του. Αναπτύχθηκε τη δεκαετία του 1940, και στόχο είχε να βοηθήσει τους ανθρώπους να γίνουν πιο συνειδητοποιημένοι στις συναισθηματικές τους αντιδράσεις, τα πρότυπα συμπεριφοράς και τις ανάγκες τους (Ginger, 2010). Η προσέγγιση της Gestalt είναι μια υπαρξιστική φαινομενολογική προσέγγιση που «ερευνά την ύπαρξη του ατόμου, όπως γίνεται αντιληπτή από το ίδιο» (Feltham & Horton, 2000, σελ. 372). Επικεντρώνεται στην ανίχνευση και την ανάπτυξη της επίγνωσης του ατόμου για το παρόν και το τώρα, ώστε να καταφέρει να ζει μια πιο αυθεντική ζωή (Ginger, 2010). Έτσι αναζητά την αυθεντική εμπειρία του ατόμου, την ανάπτυξη της αυτοσυνειδησίας και την αναζήτηση νοήματος και σκοπού στη ζωή. Η επίγνωση του παρόντος είναι καθοριστική για την αλλαγή, γιατί μόνο στο τώρα μπορώ να αλλάξω το πεδίο που δραστηριοποιούμαι.
Όταν μιλάμε για σύνθεση στην Gestalt εργαζόμαστε πάνω στην αναγνώριση και αποδοχή όλων των πλευρών του εαυτού, ακόμα και εκείνων που μπορεί να είναι δυσάρεστες ή απορριπτέες, ώστε να επιτευχθεί μια ολοκληρωμένη και υγιής προσωπικότητα (Γιαννακούρου, 2018). Η Gestalt έχει ως γνώμονα το ωφέλιμο για τον άνθρωπο στην παρούσα στιγμή (Ginger, 2010). Μπορώ να γυρίσω πίσω και να δω, να θυμηθώ, να νοιώσω, αλλά δεν μπορώ να παρέμβω. Στο εδώ και τώρα όμως έχω όλη τη δύναμη. Μέσα από την εξερεύνηση των συναισθημάτων, των σκέψεων και των σωματικών αισθημάτων μου στο παρόν μπορώ να ανακαλύψω περισσότερα για τον εαυτό μου, αλλά και τα βαθύτερα αιτία των θεμάτων μου. Έτσι μπορώ να επιτύχω πιο συνειδητές και αυθόρμητες αλλαγές, μπορώ να μάθω να αναγνωρίζω και να αποδέχομαι τα διάφορα μέρη του εαυτού μου, συμπεριλαμβανομένων των πτυχών που ενδεχομένως έχω απορρίψει ή αγνοήσει, και μπορώ να αναπτυχθώ στο να αντιμετωπίζω τις προκλήσεις της ζωής με δημιουργικότητα και ευελιξία, ανακαλύπτοντας νέους τρόπους αντίδρασης και επίλυσης προβλημάτων.
Αυτή η θεραπευτική μέθοδος αναφέρετε στην θεωρία του πεδίου, διαχωρίζοντας τον οργανισμό (Εγώ) από το περιβάλλον (Εσύ), ορίζοντας το πεδίο επαφής, όπου υπάρχει η ενεργητική αλληλεπίδραση με οριοθέτηση. Σε αυτό τον χώρο επικεντρώνεται η Gestalt και θεωρεί πως όταν υπάρχει ροή, υπάρχει υγεία και ο άνθρωπος δεν χάνει την ατομικότητα του (Γιαννακούρου, 2018). Όταν υπάρχει μπλοκάρισμα, υπάρχει διακοπή της ροής και διαταράσσεται το όριο της επαφής. Οι τρόποι που διαταράσσεται και μετατοπίζεται το όριο της επαφής είναι η συμβολή, η ενδοβολή, η προβολή, η αναστροφή και η ανάκλαση. Χρησιμοποιεί τον κύκλο εμπειρίας ως «μια τακτική αλληλουχία συμπεριφοράς και εμπειρίας που οδηγεί στην εκπλήρωση των αναγκών και την αυτό-ρύθμιση» (Edwin, 2000, σελ 238). Τα μέρη του κύκλου είναι η Αίσθηση, το Φόντο, η Μορφή, η Επίγνωση, (στάδια που είναι μέσα στον οργανισμό), καθώς και η Κινητοποίηση, η Δράση, η Επαφή, η Πληρότητα και η Απόσυρση (που είναι μέσα στο περιβάλλον). Το βασικό γνώρισμα της είναι πως στηρίζεται στην αυθεντικότητα, την αγάπη, την επαφή και φυσικά στη σχέση μεταξύ θεραπευόμενου και θεραπευτή. Ενεργοποιεί τον πελάτη σε όλα τα επίπεδα, καθώς τον θεωρεί ως ένα όλον, που είναι μεγαλύτερο από το σύνολο του νου του, των συναισθημάτων, του σώματος και του πνεύματος του.
Στη θεραπεία Gestalt ο θεραπευόμενος ασκείται στην αντοχή με την διατήρηση του συναισθήματος, στην αυτοπαρατήρηση με αισθητηριακή επίγνωση, στις σωματικές ασκήσεις, στις μορφές που αναδύονται μέσα από την παρατήρηση του και αποκτά επίγνωση του τι συμβαίνει στο εδώ και τώρα (Polster & Polster, 1973). Με σαφήνεια, με αυθεντικότητα και αντοχή στην αλήθεια της επαφής, ο θεραπευτής στέκεται απέναντι στον θεραπευόμενο ισότιμα και οριοθετημένα για να τον βοηθήσει να αισθανθεί ασφαλής. Η ανάλυση του ονείρου μέσα στην συνεδρία, η άδεια καρέκλα, ο καθοδηγούμενος οραματισμός, η πολικότητα και η υπερβολή είναι μόνο μερικά από τα εργαλεία που βοηθούν «το νευρικό σύστημα να ανταποκρίνεται στην ανάμνηση σαν να συμβαίνει στο παρόν» (Edwin, 2000, σελ. 195) γιατί πολλές φορές αυτό που βιώνει στο εδώ και τώρα έχει μνήμες από το παρελθόν.
Στην Gestalt ρωτάμε τί και πώς, για να μείνουμε και να ερευνήσουμε το απευθείας βίωμα. Δεν ρωτάμε γιατί, μιας και το γιατί οδηγεί σε νοητικές απαντήσεις και εξηγήσεις, που βοηθά τον θεραπευόμενο να απομακρυνθεί από το βίωμα της στιγμής. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει την ενσωμάτωση των σκέψεων, συναισθημάτων και αντιλήψεων, έτσι ώστε το άτομο να λειτουργήσει με μεγαλύτερη αυτογνωσία και ελευθερία (Polster & Polster, 1973).
- Γιαννακούρου, Ζ., (2018). Gestalt με Ζωή: μια ολιστική προσέγγιση που οδηγεί στην πληρότητα, Αθήνα, εκδ. Ασημάκης.
- Edwin, Ν., (2000). Θεραπεία Gestalt: Θεωρία και Εφαρμογές, (Γ. Μπαρουξης μετάφραση) Αθήνα, εκδ.Gestalt Foundation.
- Feltham., C., & Horton, I., (2000). Οδηγός συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας, (Π. Γεωργοπούλου, Η. Κουσουνέλου, Ο. Λαζοπούλου μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Ασημάκης.
- Ginger, S., (2010). Θεραπεία Gestalt: η τέχνη της επικοινωνίας, (Ε. Ρέντα μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Ασημάκης.
- Polster, E & Polster, M., (1973). Gestalt therapy integrated, New York: Brunner/Mazel.
