Η συνθετική ψυχοθεραπεία προσφέρει μια ευελιξία και ένα εύρος επιλογών που μπορούν να ανταποκριθούν στις διάφορες φάσεις της εξέλιξης του θεραπευόμενου, αλλά και της θεραπείας.
- Πάνος Ασημάκης (όπως αναφέρεται στην Πραντζάλου, 2020)
Η Συνθετική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία αναφέρεται στη χρήση διαφορετικών θεραπευτικών προσεγγίσεων και τεχνικών για την αντιμετώπιση των θεμάτων που φέρνει ο θεραπευόμενος (Gilbert & Orlans, 2011). Αντί να ακολουθεί μια μοναδική σχολή σκέψης, η συνθετική ψυχοθεραπεία αξιοποιεί τα καλύτερα στοιχεία από διαφορετικές προσεγγίσεις για να προσφέρει μια πιο ευέλικτη και εξατομικευμένη θεραπευτική εμπειρία (Corey, 2005). Έχω επιλέξει τη Συνθετική προσέγγιση στην ψυχοθεραπεία γιατί μου επιτρέπει να προσαρμόζω την θεραπευτική στρατηγική που κρίνω πιο αποδοτική στις ατομικές ανάγκες, προτιμήσεις και χαρακτηριστικά του θεραπευόμενου. Έτσι μπορώ να εστιάσω στην κατανόηση του ατόμου ως ολότητα (συναισθηματικά, γνωστικά, συμπεριφορικά, σωματικά και πνευματικά) και σε συνεργασία ή συμμαχία με τον θεραπευόμενο να οδηγηθούμε στην βαθύτερη κατανόηση αυτού που τον απασχολεί και τελικά στην αλλαγή (Gilbert & Orlans, 2011).
Υπάρχουν πολλοί δρόμοι για να πετύχουμε αυτή τη σύνθεση. Δύο από τους πιο συνηθισμένους είναι ο τεχνικός εκλεκτισμός και η θεωρητική σύνθεση (Corey, 2005). Αξιοποιώντας τα παραπάνω φτιάχνουμε ένα εννοιολογικό πλαίσιο που «συνθέτει τα καλύτερα στοιχεία από δύο ή περισσότερες θεωρητικές προσεγγίσεις με βάση την υπόθεση ότι το αποτέλεσμα θα είναι πιο πλούσιο από οποιοδήποτε αποτέλεσμα που θα προκύψει από την κάθε επιμέρους θεωρία» (Corey, 2005, σελ.562). Το ζητούμενο εδώ είναι να είμαι πιο ευέλικτος και πιο αποτελεσματικός στην προσέγγιση του όποιου προβλήματος φέρει ο θεραπευόμενος. Με δεδομένο το πόσο διαφορετικοί είμαστε όλοι μεταξύ μας, η Συνθετική προσέγγιση μου δίνει περισσότερα τεχνικά εργαλεία, αλλά και την ελευθερία να διαμορφώσω την δική μου στρατηγική μέσα στο θεραπευτικό δωμάτιο. Άλλωστε «η συνθετική μέθοδος δεν συνιστά ένα ακόμα μοντέλο ψυχοθεραπείας, αλλά περισσότερο την επιλογή του εκάστοτε θεραπευτή για την προσέγγιση που θεωρεί ότι ταιριάζει καλύτερα σε αυτόν και στον πελάτη του και για την οποία διαθέτει ένα θεωρητικό σκεπτικό» (O.Brien & Huston, 2004, σελ. 82).
Ως συνθετικοί θεραπευτές λοιπόν έχουμε εκπαιδευτεί και μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τεχνικές και μεθόδους από διάφορες ψυχοθεραπευτικές σχολές, ώστε να προσαρμόζουμε τη θεραπεία στις ανάγκες του κάθε ατόμου, ανάλογα πάντα και με τις μεταβαλλόμενες ανάγκες και συνθήκες του θεραπευόμενου (Gilbert & Orlans, 2011). Αυτή η ευελιξία δεν θα είναι δυνατή, αν δεν φτιαχτεί πρώτα η θεραπευτική σχέση. Ό,τι γίνεται μέσα στη θεραπεία, γίνεται σε συνεργασία με τον θεραπευόμενο. Άρα μιλάμε για τον δεσμό που χρειάζεται να αναπτυχθεί ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο και αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που θα συμβάλουν στην αποτελεσματικότητα της θεραπείας (Γρηγορόπουλος, 2010). Ο θεραπευόμενος χρειάζεται να αισθάνεται ασφαλής να εμπιστευτεί τον θεραπευτή με τις προσωπικές του πληροφορίες και τα συναισθήματά του. Ο θεραπευτής από την άλλη χρειάζεται να κατανοεί και να αισθάνεται τα συναισθήματα του θεραπευόμενου, χωρίς κριτική, αλλά με άνευ όρων θετική αποδοχή και αυθεντικότητα, ώστε μετά να μπορέσουν από κοινού να οργανώσουν και να συμφωνήσουν θεραπευτικούς στόχους (Rogers, 1957). Ο Rogers (2006) λέει πως αυτή η συνεργατική διαδικασία ενισχύει την ενσυναίσθηση και την αμοιβαία εμπιστοσύνη, και άρα την αλλαγή και το δυνάμωμα.
Και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, μιας και κατά τον Ασημάκη (1999), η Συνθετική προσέγγιση εξετάζει το πώς και το τί γίνεται μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου, παρά αρκείται σε αφηγήσεις, σκέψεις, συναισθήματα, συμπεριφορές και βιώματα. Με άλλα λόγια είναι μια θεραπεία διεργασίας, που αναφέρεται και εστιάζει στις διαδικασίες που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της θεραπείας, δίνοντας έμφαση στον τρόπο με τον οποίο οι θεραπευόμενοι επεξεργάζονται τις εμπειρίες τους και αλληλοεπιδρούν με τους άλλους. Στην Gestalt για παράδειγμα δίνεται έμφαση στην εμπειρία και την επίγνωση του παρόντος, εξερευνώντας το τι συμβαίνει στο εδώ και τώρα μέσα από τις συναισθηματικές και σωματικές αντιδράσεις, ασκήσεις και βιωματικές τεχνικές, που ωθούν τον θεραπευόμενο να ανακαλύψει και να επεξεργαστεί τα συναισθήματα του βιωματικά (Perls et al., 1951). Ενώ η Γνωσιακή - Συμπεριφορική ή η Ψυχαναλυτική Θεραπεία εστιάζουν στην ανάλυση και την επεξεργασία συγκεκριμένων σκέψεων, συναισθημάτων, και εμπειριών του θεραπευόμενου, ώστε ο θεραπευόμενος να φτάσει στην αλλαγή των δυσλειτουργικών σκέψεων και πεποιθήσεων, να κατανοήσει και να επεξεργαστεί τραυματικές εμπειρίες, και τελικά να ξαναγράψει τις προσωπικές του ιστορίες μέσα από την διαχείριση και αναγνώριση των συναισθημάτων του (Beck, 1979). Πώς θα μπορούσαν να γίνουν όλα τα παραπάνω χωρίς πρώτα να έχει καλλιεργηθεί η έννοια της θεραπευτικής συμμαχίας, με την εμπιστοσύνη, την εχεμύθεια, την αποδοχή;
Όλοι μας είμαστε ένα έργο σε εξέλιξη, που αλλάζει μέρα με την ημέρα (Perel, 2003). Θυμάμαι μια θεραπεύτρια μου, που μου έλεγε: «όλες οι τεχνικές και όλες οι προσεγγίσεις δουλεύουν. Αρκεί να μην χάσεις την Αγάπη σου για τον άνθρωπο και την πίστη σου στη διαδικασία.» Με έναν τρόπο λοιπόν κι εγώ πιστεύω σε όλες τις προσεγγίσεις, αλλά αγαπώ κάποιες. Κι όταν λέω αγαπώ, εννοώ πως σε αυτές βρίσκω τον εαυτό μου και είμαι πιο αποδοτικός. Αυτές είναι η Προσωποκεντρική προσέγγιση, η Gestalt, η Ψυχοδυναμική θεωρία και η Συναλλακτική ανάλυση. Την ίδια στιγμή όμως αντλώ έμπνευση από την Συστημική προσέγγιση και τις Συστημικές αναπαραστάσεις του Hellinger, αλλά και την Θεραπεία Τραύματος & Μετατραυματικής Διαταραχής της Jane Simington.
- Ασημάκης Π., επιμέλεια (1999). Σύγχρονες Ψυχοθεραπείες Στην Ελλάδα. Από τη θεωρία στην εφαρμογή, Αθήνα, Ινστιτούτο Προσωπικής Ανάπτυξης – University Of Indianapolis Athens Press.Beck, A. T., (1979). Cognitive Therapy and the Emotional Disorders, New York: Penguin Books.
- Corey G., (2005). Θεωρία και πρακτική της Συμβουλευτικής και της Ψυχοθεραπείας, (Μ. Μπαρπατση μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Ελλήν.
- Γρηγορόπουλος, Γ., (2010). Εισαγωγή στις Συμβουλευτικές Δεξιότητες, Αθήνα, εκδ. Ασημάκης.
- Gilbert, M., et Orlans, V., (2011). Συνθετική Θεραπεία: 100 σημεία κλειδιά και τεχνικές, (Ρ. Καρακατσάνη μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Ασημάκης.
- O.Brien, M., & Houston, G., (2004). Συνθετική θεραπεία: οδηγός για τον επαγγελματία, (Σ. Μεταξάς μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Ασημάκης.
- Perel, E., (2003). The secret to desire in a long term relationship, Ανακτημένο στις 3-5-2024 από το διαδικτυακό τόπο www.youtube.com, upload: TED.com.
- Perls, F., Hefferline, R. F., & Goodman, P., (1951). Gestalt Therapy: Excitement and Growth in the Human Personality, New York: Julian Press.
- Rogers, C. R. (1957). The necessary and sufficient conditions of therapeutic personality change. Journal of Consulting Psychology, 21(2), 95-103, διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο https://psycnet.apa.org.
- Rogers, C., (2006). Ένας τρόπος να υπάρχουμε, (Μ. Τσουμάρη μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Ερευνητές.
