Μέσα σε όλο το χάος, υπάρχει ένας κόσμος, σε κάθε αταξία, υπάρχει μια μυστική τάξη
- Carl Jung (1969)
Η Ψυχοδυναμική βρίσκεται κάτω από την ομπρέλα της κλασικής ψυχαναλυτικής προσέγγισης, που προέκυψε από την θεωρία του Freud και εξελίχθηκε. Είναι μια προσέγγιση που στοχεύει στο να φέρει στη συνείδηση ασυνείδητες σκέψεις και συναισθήματα προκειμένου να κατανοήσει και να ανακουφίσει την ψυχολογική δυσφορία (Corey, 2005). Με άλλα λόγια ανασύρει από τον ασυνείδητο νου πληροφορίες, που χρειάζεται να τακτοποιηθούν, ώστε η ψυχή να ανακουφιστεί από τις ψυχολογικές συγκρούσεις. Τέτοιες συγκρούσεις προκύπτουν από την συναλλαγή του συνειδητού και του ασυνείδητου νου, και την ανάδυση πιεσμένων συμπεριφορών και συναισθημάτων (Γκρίνσον, 2002).
Όταν μιλάμε για σύνθεση στην Ψυχοδυναμική εννοούμε την διαδικασία σύνδεσης όλων των πλευρών του ψυχισμού ενός ατόμου, που μπορεί να είναι και αντιφατικές, σε μια αρμονική ολότητα. Με άλλα λόγια αφορά στην συμφιλίωση των ασυνείδητων επιθυμιών, των συνειδητών σκέψεων και των συναισθημάτων του ατόμου, ώστε να καταφέρει να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη αίσθηση του εαυτού, να βελτιώσει την ψυχική του υγεία και να επιτύχει μεγαλύτερη συναισθηματική ισορροπία (Huprich, 2008)
Ο πρώτος που μίλησε για το συνειδητό και το ασυνείδητο ήταν ο Freud, χρησιμοποιώντας το παράδειγμα με το παγόβουνο. Σε αυτό το μεγαλύτερο μέρος του βρίσκεται κάτω από την θάλασσα και το παρομοίωσε με το ασυνείδητο, ενώ το μικρό μέρος που βρίσκεται πάνω από την επιφάνεια του νερού αντιπροσωπεύει το συνειδητό. Την ίδια στιγμή χώρισε την ανθρώπινη ψυχή σε τρία μέρη: το Προεγώ, το Υπερεγώ και το Εγώ (Feltham & Horton, 2000). Όταν το Εγώ δεν μπορεί να συμβιβάσει τις επιθυμίες του Προεγώ και του Υπερεγώ δημιουργείται άγχος και ένταση ή αλλιώς συγκρούσεις, που ειδοποιούν πως το Εγώ δεν τα καταφέρνει. Στην ψυχοδυναμική, ο χαρακτήρας ενός ατόμου καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από αυτές τις ασυνείδητες συγκρούσεις και τα άλυτα ζητήματα από τις εμπειρίες της πρώιμης παιδικής ηλικίας (Γκρίνσον, 2002). Αυτές οι συγκρούσεις μπορεί να οδηγήσουν στην ανάπτυξη αμυντικών μηχανισμών, που χρησιμεύουν για την προστασία του ατόμου. Οι κυριότεροι μηχανισμοί είναι οι εξής: απώθηση, απόσυρση, άρνηση, αντισταθμιστική συμπτωματολογία, εξιδανίκευση, διανοητικοποίηση, μόνωση, προβολή, μετάθεση, εκλογίκευση, μετουσίωση, παλινδρόμηση, ενδοβολή, ταύτιση και αναπλήρωση (Γεωργαντά, 2003).
Στη βάση της Ψυχοδυναμικής βρίσκουμε την εξερεύνηση του ασυνείδητου ως προς τις συγκρούσεις και τις διαταραχές. Στην θεραπευτική σχέση και για να λυθούν οι συγκρούσεις η Ψυχοδυναμική χρησιμοποιεί τη μεταβίβαση και την αντιμεταβίβαση, μια σύνδεση μεταξύ θεραπευτή και θεραπευόμενου που απορρέει από παλιές σχέσεις αντικειμένου, ιδίως εκείνων από την παιδική ηλικία (Φαλάρας, 2011). Κάθε φορά που ο αναλυόμενος εργάζεται και ερευνά αυτές τις ασυνείδητες συγκρούσεις και τους αμυντικούς μηχανισμούς, αποκτά μια εικόνα για την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του, που θα τον οδηγήσουν σε μεγαλύτερη αυτογνωσία, θα βελτιώσουν την ικανότητά του να αντιμετωπίζει συναισθηματικές προκλήσεις και θα τον βοηθήσουν να αποκτήσει μια πιο ικανοποιητική ζωή (McWilliams, 2012).
Βασικά εργαλεία για τη σύνδεση με το ασυνείδητο είναι τα όνειρα, οι παραδρομές της γλώσσας και τα κενά του λόγου, που προάγουν και βοηθούν τους ελεύθερους συνειρμούς. Με αυτό το εργαλείο και μέσα στο πλαίσιο και την ασφάλεια της συνεδρίας ο αναλυόμενος παραδίνεται πλήρως στην διαδικασία, λέει τα πάντα χωρίς επιλογή και επικοινωνεί αυθόρμητα ό,τι του έρχεται στο μυαλό μέχρι να καταλήξει στο σημαντικό (Ράκερ, 2007). Με αυτόν το τρόπο θα βγουν στην επιφάνεια μοτίβα συμπεριφοράς και συναισθήματα που είναι κρυμμένα στο ασυνείδητο. Κάθε φορά που αυτά αποκωδικοποιούνται ο αναλυόμενος έχει την ευκαιρία να τα διαχειριστεί, να μετατοπιστεί και να αλλάξει τις συμπεριφορές του.
Οι συνεχιστές του Freud προχώρησαν την αναζήτηση για την καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς του ατόμου. Τέτοιοι ήταν η Horney και ο Erikson που έδωσαν μεγαλύτερη έμφαση στο Εγώ και μικρότερη στο Προεγώ, ο Winnicott που μίλησε για την αρκετά καλή μητέρα, ο Bowlby που ανέφερε την θεωρία των τύπων προσκόλλησης, ο Reich που ανέλυσε τους τύπους προσωπικότητας, αλλά και ο Adler που ήταν ο ιδρυτής της Ατομικής ψυχολογίας. Ολοκληρώνοντας, θα ήταν σφάλμα να μην αναφέρω τον Jung, που είναι από τους σημαντικότερους ψυχολόγους του 20ού αιώνα, ιδρυτής της αναλυτικής ψυχολογίας, αλλά και αυτός που μίλησε για το συλλογικό ασυνείδητο, τα αρχέτυπα, την ατομικότητα, την εξερεύνηση του ασυνειδήτου μέσω των ονείρων και την συγχρονικότητα.
- Γεωργαντά, Ε., (2003). Τι είναι ψυχοθεραπεία, Αθήνα, εκδ. Ασημάκης.
- Γκρινσον, Ρ., (2002). Η τέχνη της ψυχανάλυσης: Θεωρία και πράξη, (Κ. Ζερβός μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Καστανιώτη.
- Corey G., (2005). Θεωρία και πρακτική της Συμβουλευτικής και της Ψυχοθεραπείας, (Μ. Μπαρπατση μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Ελλήν.
- Feltham., C., & Horton, I., (2000). Οδηγός συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας, (Π. Γεωργοπούλου, Η. Κουσουνέλου, Ο. Λαζοπούλου μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Ασημάκης.
- Huprich, S., K., (2008). Psychodynamic therapy, New York, Routledge.
- McWilliams, N., (2012). Ψυχαναλυτική διάγνωση, (Α. Καραμπέτσου, Τ. Αναγνωστοπούλου μετάφραση), Θεσσαλονίκη, εκδ. ΙΨΥ .
- Ρακερ, Χ., (2007). Μεταβίβαση και Αντιμεταβίβαση, (Κ. Ζερβός μετάφραση), Αθήνα, εκδ. Καστανιώτη.
- Φαλάρας, Β., (2011). Ψυχαναλυτικοί διάλογοι, Αθήνα, εκδ. ΒΗΤΑ Ιατρικές εκδόσεις.
